Ταξίδι σε αχαρτογράφητα νερά

Φαίνεται ότι το τρίγωνο των ‘όχι’ της ΟΝΕ αποτελεί το βασικό πλαίσιο αναφοράς της πολιτικής διαχείρισης χρέους. Όχι στην απαλοιφή του χρέους (non bailout), όχι στην μονομερή διαγραφή και χρεοκοπία (no default), όχι στην έξοδο από την ΟΝΕ (no exit). Και αυτό γιατί η οποιαδήποτε θετική απάντηση στα παραπάνω μοιάζει με ταξίδι σε αχαρτογράφητα νερά κάνοντας το κίνδυνο μιας ακανόνιστης χρεοκοπίας αρκετά μεγάλο. Αλλωστε μην ξεχνάμε ότι είναι η πρώτη φορά που η συζήτηση για ενδεχόμενη μονομερής χρεοκοπία αφορά σε μια οικονομία η οποία συμμετέχει σε μια νομισματική και οικονομική ένωση. Αυτή η αβεβαιότητα θα προκαλέσει μεγάλο κόστος για την ελληνική οικονομία μεγάλο κόστος όμως και για την Ε.Ε.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η ελληνική οικονομία εκτός από την απειλή του χρεοστασίου του κρατικού χρέους αντιμετωπίζει και την χρεοκοπία του τραπεζικού και του ασφαλιστικού συστήματος . Το κόστος γίνεται ακόμα μεγαλύτερο αν συμπεριλάβει κανείς και το γεγονός της μεγάλης εξάρτησης της ελληνικής οικονομίας από το διεθνές εμπόριο. Στις αντίστοιχες χρεοκοπίες των τελευταίων δεκαπέντε ετών κατά την προ χρεοκοπία εποχή καμμία χώρα δεν είχε τόσο μεγάλο χρέος και εμπορικό έλλειμμα ούτε τόσο υψηλά spreads. Η συνολική εικόνα της Ελλάδας με το υψηλό χρέος έλλειμμα και spreads θα δυσχεράνει και θα απομακρύνει την επαναφορά της στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Τέλος η μεγάλη υποτίμηση της εγχώριας νομισματικής κυκλοφορίας (domestic circulation) που συνοδεύει την χρεοκοπία θα μπορούσε να μειώσει το κόστος στην πραγματική οικονομία. Δεδομένης της συμμετοχής της Ελλάδας στην ΟΝΕ η επιλογή αυτή δεν είναι εφικτή. Το σίγουρο είναι ότι η ασύνταχτη χρεοκοπία θα οδηγούσε στην έξοδο της χώρας από την ΟΝΕ και την απροετοίμαστη κυκλοφορία της δρασμής.
Για την Ευρώπη υπάρχει ο μεγάλος κίνδυνος μεταφοράς της κρίσης χρέους (contagion) στην υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού νότου επιβαρύνοντας τα spreads των ομολόγων τους. Το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα θα πληγεί όπως επίσης και η περιφερειακή αγορά ομολόγων (regional bond market). Πιο σημαντικό όμως θα καταστήσει αφερέγγυους τους εκκολαπτόμενους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς διαχείρισης του χρέους. Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι η μονομερής χρεοκοπία θα εντείνει τις αποκλίνουσες τάσεις στην ΟΝΕ.

Δεδομένης της εγγενής δυσκολίας για την αποτίμηση του κόστους της χρεοκοπίας της ελληνικής οικονομίας αλλά και του τεράστιου ελληνικού χρέους παρατηρούμε τον τελευταίο καιρό έναν ιστορικό συμβιβασμό μεταξύ δανειστών, δανειζομένων πολιτικών ηγεσιών και θεσμικών οργάνων. Ο οδικός χάρτης των μεταρρυθμίσεων και της δημοσιονομικής περιστολής για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία είναι εξαιρετικά δύσκολος και είναι αρκετά πιθανόν τελικά να μην μπορέσει να ανταποκριθεί. Αν όμως λάβει κανείς υπόψη του το συνολικό κόστος της μονομερούς χρεοκοπίας καλό θα ήταν να το προσπαθήσει.