Μετά το Τέλος του Μνημονίου

Η υπόθεση του  τέλους των μνημονίων και της  εξόδου της Ελλάδας από την επιτήρηση αποτελεί το κύριο θέμα συζήτησης του πολιτικού διαλόγου. Και όπως είμαστε συνηθισμένοι  τον τελευταίο καιρό  αυτές οι συζητήσεις κινούνται μεταξύ κάποιων υπεραισιόδοξων προβλέψεων  και ορισμένων άλλων πεσιμιστικών ή καταστροφικών προσεγγίσεων.  Το περίεργο στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι οι άστοχες προβλέψεις αλλά η ευκολία με την οποία συνεχίζουμε να αγνοούμε την πραγματικότητα καθώς και η συνειδητή προβολή  μιας εικονικής πραγματικότητας.

Είναι γεγονός ότι το β’ ελληνικό μνημόνιο οδεύει προς  την τελική του φάση. Το περίγραμμα της επόμενης φάσης αλλά και των απαντήσεων σχετικά με την εποπτεία μπορούν  να περιγραφούν  από τις εξελίξεις στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία αλλά και από το θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε.

Η Ιρλανδία η οποία εντάχθηκε στο μνημόνιο τον Δεκέμβριο του 2010 κατάφερε να εξασφαλίσει μια ξεκάθαρη έξοδο από το μνημόνιο με ελάχιστους όρους επιτήρησης. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι η Ιρλανδία βρίσκεται σε μια οικονομική κατάσταση που της επιτρέπει να ατενίζει το μέλλον με εξαιρετική αισιoδοξία. Την ίδια αισιοδοξία μοιράζονται και οι δανειστές της εξασφαλίζοντάς της εύκολη και ‘φθηνή’ πρόσβαση στις αγορές.  Παρόλα αυτά συμφώνησε στην διατήρηση μια σχέσης εποπτείας με την Ε.Ε. μέχρι να αποπληρώσει το 75% των δανείων της από το EFSF/ESM.

Η Πορτογαλία της οποίας  το χρέος ανέρχεται στο 127% του ΑΕΠ  κατόρθωσε να αντλήσει από τις αγορές 3,25 δις με πενταετή ομόλογα στο 4,647% ενώ  τα δεκαετή της διαπραγματεύονται   στην δευτερογενή αγορά  στο 5%.  Εξέρχεται από το μνημόνιο τον Μάιο του 2014 και  επεξεργάζεται ένα πρόγραμμα συνεχιζόμενης εποπτείας και λειτουργίας μιας γραμμής χρηματοδότησης για την κάλυψη έκτακτων αναγκών που μπορεί να προκύψουν στην διαδικασία κάλυψης του δανειακού της προγράμματος.

 οι επιλογές που έχει μια χώρα που εξέρχεται για την μετά μνημόνιο εποχή είναι δύο:

1)            Precautionary Conditioned Credit Line (PCCL)

2)            Enhanced Conditions Credit Line (ECCL)

Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει μια οικονομική εποπτεία ιδιαίτερα στα δημοσιονομικά παράλληλα όμως διατίθεται και μια ασφαλής γραμμή χρηματοδότησης για την περίπτωση που η εν λόγω χώρα αντιμετωπίσει δυσκολίες χρηματοδότησης των δανείων της  ή/και αντιμετωπίσει εκτεταμένα τραπεζικά προβλήματα. H ικανοποίηση μιας σειράς απαιτήσεων και οι μακροοικονομικές εκτιμήσεις θα κρίνουν αν μια χώρα θα υπαχθεί στην πρώτη ή στην δεύτερη περίπτωση. Η δεύτερη περίπτωση ΕCCL σημαίνει ένα καθεστώς αρκετά πιο  αυξημένης σε χρονική διάρκεια και ένταση εποπτείας σε σχέση με την δεύτερη.

Όπως γίνεται αντιληπτό το ουσιαστικό κριτήριο επιλογής μεταξύ των δύο εξαρτάται από τις προοπτικές της κάθε οικονομίας. Συγκεκριμένα από τα τρία προγράμματα (ιρλανδικό, πορτογαλικό και ελληνικό) το ελληνικό θεωρείται το λιγότερο πετυχημένο σε σχέση με τ’ άλλα δύο. Επίσης αν κρίνει κανείς από τις οικονομικές επιδόσεις και τις προβλέψεις  μέχρι το 2020 είναι εξαιρετικά πιθανό η Ελλάδα  να χρειαστεί επιπλέον  ενίσχυση για την κάλυψη του δανειακού της προγράμματος. Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει το γεγονός ότι το χρέος συνεχίζει να κινείται στο 170% του ΑΕΠ καθώς και ότι το ΔΝΤ ετοιμάζεται να μας αποχαιρετίσει χωρίς να συζητά κάποια περικοπή στα ελληνικά ομόλογα που κατέχει αφήνοντας έτσι την ΕΕ να επιλύσει τα προβλήματα του χρέους μόνη της. Τι δείχνουν όλα τα παραπάνω ότι η μετά-μνημόνιο εποχή θα χαρακτηρίζεται από μια αυξημένη δημοσιονομική εποπτεία (εκτός βέβαια από την λειτουργία της   μόνιμης επιτροπής  για την παροχή τεχνικής βοήθειας σχετικά με  την αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος και με  την πολιτική ενάντια στην διαφθορά).  Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε με σχετική ακρίβεια την λειτουργία αυτής της εποπτείας υπάρχει όμως ένα σκοτεινό σημείο. Και αυτό το σημείο θα διαφωτιστεί όταν δώσουμε απάντηση στο ερώτημα ποιος θα πληρώσει το κόστος της αναμόρφωσης του ελληνικού χρέους. Διότι απ ότι φαίνεται αυτός που θα το πληρώσει θα θελήσει να συμμετάσχει  στην διαμόρφωση της πολιτικής εποπτείας. Ολ αυτά θα έχουν αποφασιστεί μέχρι το τέλος του 2014 και αναμένεται να διαμορφώσουν τις εξελίξεις για την επόμενη δεκαετία.