Αποτίμηση των Οικονομικών Προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να κατηγοριοποιηθούν σε οικονομικές σχολές σκέψεις οι προτάσεις πολιτικής για την έξοδο από την κρίση της ελληνικής οικονομίας και έτσι να τοποθετηθεί μια και μοναδική επικεφαλίδα. Κρατώντας όμως τα βασικά σημεία των  θέσεων των πολιτικών κομμάτων θα ήταν χρήσιμο να προσπαθήσουμε να τα τοποθετήσουμε θεωρητικά. Η άσκηση αυτή  βοηθάει διότι προσφέρει ένα βασικό πλαίσιο αναφοράς όπου μπορεί να γίνει μια πρώτη εκτίμηση των θετικών και αρνητικών αποτελεσμάτων των προτεινόμενων πολιτικών και να δούμε τελικά αν αποτελούν προτάσεις εξόδου από την κρίση ή απλώς συλλογή προθέσεων για ψηφοθηρικούς λόγους.  

 Σ αυτό το άρθρο θα γίνει μια αξιολόγηση των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ μια και τις τελευταίες μέρες δόθηκαν στην δημοσιότητα οι προτάσεις της οικονομικής πολιτικής. Νομίζω ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμμία διαφωνία μεταξύ των οικονομολόγων που απαρτίζουν το οικονομικό επιτελείο του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι το κατάλληλο πλαίσιο αξιολόγησης αυτών των προτάσεων είναι αυτό που προσδιορίζεται από το νεοκευνσιανό περιβάλλον.  Σύμφωνα  λοιπόν μ’ αυτό  τα προτεινόμενα μέτρα στοχεύουν στην αύξηση της ενεργούς ζήτησης. Η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος θα προκαλέσει μέσω του εισοδηματικού αποτελέσματος αύξηση της κατανάλωσης η οποία με την σειρά της θα προκαλέσει αύξηση της παραγωγής.

Για τον λόγο αυτό ο Σύριζα προτείνει αποκατάσταση κατώτατου μισθού, βιώσιμες φορολογικές ελαφρύνσεις με επαναφορά του αφορολόγητου ορίου και επιστροφή φόρου, ειδικό πρόγραμμα απασχόλησης ύψους 5 δις ευρώ για τη δημιουργία 200 με 300 χιλ. θέσεων εργασίας.  Προτείνει επίσης  καταπολέμηση φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής ώστε να εισρεύσουν χρήματα στα ταμεία του κράτους και ρύθμιση των κόκκινων δανείων και τέλος άμεση κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και την  ρύθμιση των κόκκινων δανείων.

 Τώρα ας δούμε την οικονομική συγκυρία που θα υλοποιηθούν αυτές οι προτάσεις. Καταρχήν νομίζω ότι είναι μονόδρομος ο δημοσιονομικός ισοσκελισμός άρα η εφαρμογή του προγράμματος πρέπει να είναι αυτοχρηματοδοτούμενη. Αυτό το προσπερνάμε και υποθέτω ότι οι συντάκτες του προγράμματος έχουν λάβει υπόψη τους ότι μόνο  η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ μαζί με κάποιες φορολογικές ελαφρύνσεις θα προκαλέσουν άνοιγμα στον προυπολογισμό το οποίο θα είναι μεγαλύτερο από 4 δις ευρώ. Στην συνέχεια πρέπει να αναφερθεί ότι  ο  αποπληθωρισμός και η  παγίδα ρευστότητας κάνουν αδύνατη την άσκηση της νομισματικής πολιτικής. Σ’ αυτή την κατάσταση πρέπει να προσθέσουμε την παρατηρούμενη αποεπένδυση  με τις εξαιρετικά ασθενείς εξαγωγές.  Τα παραπάνω δεν αμφισβητούνται διότι καταγράφονται από την ΕΛΣΤΑ και του εθνικούς λογαριασμούς.

Σε συνθήκες αποπληθωρισμού  όμως όπως αυτές που υπάρχουν  στην ελληνική οικονομία τα επιτόκια είναι καθηλωμένα στο μηδέν ενώ  το πραγματικό  επιτόκιο αρνητικό. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και ο υψηλός δανεισμός των νοικοκυριών και επιχειρήσεων αλλά και η βεβαιότητα των συναλλασομένων σχετικά με την επεκτατική δημοσιονομική πολιτική η οποία πηγάζει από την εκτίμηση ότι το οποιοδήποτε  έλλειμμα θα κληθούν να το αποπληρώσουν σε μελλοντικό χρόνο με την αύξηση της φορολογίας.  Σ αυτό το πλαίσιο υποστηρίζουν οι συγγραφείς των προτάσεων ότι στη ελληνική οικονομία θα λειτουργήσουν οι πολλαπλασιαστές της κατανάλωσης.  Αυτό όμως είναι εξαιρετικά αμφίβολο διότι  η αυξημένη ζήτηση η οποία θα προκληθεί από τις φοροελαφρύνσεις  θα κατευθυνθεί εν μέρει προς την κατανάλωση εισαγόμενων προιόντων και υπηρεσιών.  Ενα άλλο σημαντικό μέρος θα οδεύσει προς την αποπληρωμή δανείων και ένα άλλο μέρος εξίσου μεγάλο θα αποταμιευτεί. Επιπλέον πρέπει να σημειωθεί οτι πολίτες γνωρίζουν πλέον ότι η οποιαδήποτε δημοσιονομική επέκταση και διεύρυνση του κοινωνικού ρόλου του κράτους θα αποτιμηθεί σε μελλοντικό χρόνο με την αύξηση της φορολογίας. Γι αυτό τον λόγο ισως προτιμήσουν με τα επιπλέον εισοδήματά τους να αυξήσουν την αποταμίευσή τους παρά την κατανάλωση.   Αρα  το πρώτο βασικό συμπέρασμα είναι ότι θα αυξηθεί η κατανάλωση προσωρινά χωρίς σημαντικά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στο ΑΕΠ.  Πρέπει να σημειωθεί ότι ορθά σε  ορισμένες περιπτώσεις προτείνεται η αύξηση της κατανάλωσης προκειμένου να βγεί η οικονομία από την κρίση. Αυτές όμως οι προτάσεις αναφέρονται σε χώρες όπου έχουν ισοσκελισμένο ή πλεονασματικό εξωτερικό ισοζύγιο και η νομισματική κατάσταση δεν χαρακτηρίζεται από αρνητικά επιτόκια.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα παραπάνω μέτρα ενώ είναι φιλολαικά δεν είναι αναπτυξιακά. Σε αντιπαράθεση αυτών των μέτρων θα μπορούσε να εξεταστεί  η εναλλακτική πρόταση της ισόποσης αύξησης των δημοσίων επενδύσεων.  Στο νεοκευνσιανιστικό περιβάλλον η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων όταν επιτόκια είναι μηδενικά αυξάνουν την συνολική παραγωγή. Ετσι αντίθετα με τα παραπάνω τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα που υπονοούν οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ   μπορούν να επιτευχθούν με την αύξηση των δημοσίων επενδύσεων. Με άλλα λόγια οι φορολογικές μειώσεις καθώς και η προσπάθεια αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος ιδιαίτερα των χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων μπορεί να έχει στοιχεία κοινωνικής ευαισθησίας δεν φαίνεται όμως να έχει αναπτυξιακά αποτελέσματα. Τουναντίον αν τα ίδια ποσά κατευθυνθούν προς την ενίσχυση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων όπου σε συνθήκες παγίδας ρευστότητας ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής ανέρχεται σε 2 τότε τα αποτελέσματα για το σύνολο της οικονομίας και για το σύνολο των εισοδηματικών στρωμάτων θα είναι πολύ μεγαλύτερα.