Αναγκαίο Κακό τα Capital Controls

H επιλογή του σωστού χρόνου υλοποίησης πολιτικών και παρεμβάσεων στο τραπεζικό σύστημα, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης,  μπορεί να καθορίσει και το τελικό αποτέλεσμα. Η άρση των κεφαλαιακών ελέγχων μετά από ένα χρόνο εφαρμογής τους στην ελληνική οικονομία συνεχίζει να αποτελεί ένα ουσιαστικό αίτημα των επιχειρήσεων και γενικότερα των συναλλασσόμενων με τις τράπεζες αλλά θα πρέπει να υλοποιηθεί την κατάλληλη χρονική στιγμή. Σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να προκαλέσει ζημιά σε ένα προβληματικό τραπεζικό σύστημα όπως το ελληνικό. Πριν  λοιπόν  δώσουμε μια απάντηση για το θέμα των κεφαλαιακών ελέγχων πρέπει να αξιολογήσουμε   την εγχώρια και την ευρωπαϊκή συγκυρία. 

Πολλά πράγματα άλλαξαν στην  ευρωπαϊκή οικονομία μετά το Brexit. Πολλές απ’ αυτές τις αλλαγές θα γίνουν εμφανείς σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Ορισμένες όμως επιπτώσεις εμφανίστηκαν την επόμενη μέρα και έχουν να κάνουν με την προβληματισμό, για άλλη μια φορά,  των διεθνών αγορών για την επάρκεια και αξιοπιστία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Ο προβληματισμός αυτός κορυφώθηκε μετά τις εξελίξεις στην Ιταλία με τα 360 δις μη εξυπηρετούμενα δάνεια αλλά και την διαπιστωμένη πλέον ανεπάρκεια του ενιαίου ευρωπαϊκού τραπεζικού πλαισίου να αντιμετωπίσει την ενδεχόμενη κρίση.  Η ευρωπαϊκή τραπεζική οδηγία για την εκκαθάριση των τραπεζών (Bank Recovery and Resolution Directive -BRRD) στην πρώτη εφαρμογή της στις ιταλικές τράπεζες  δείχνει σημαντικά προβλήματα υλοποίησης.

To περιβάλλον γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο διότι η έξοδος από την κρίση πολλών ευρωπαϊκών οικονομιών δεν θεωρείται πλέον δεδομένη. Τουναντίον πολύ υποστηρίζουν το ενδεχόμενο μιας νέας ύφεσης και αυτό  προεξοφλείται από την αγορά ομολόγων και από το γεγονός των αρνητικών αποδόσεων των κρατικών ομολόγων.  Τέλος, η μικρή κεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο χρηματιστήριο προεξοφλούν την  αδυναμία άντλησης πόρων από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές.

Όλα τα παραπάνω δίνουν την εικόνα ενός ελληνικού τραπεζικού συστήματος που μπορεί πολύ εύκολα να υποστεί ουσιαστικά πλήγματα  από την οποιαδήποτε  κρίση. Παρ’όλες τις τέσσερις ανακεφαλαιοποιήσεις και την επιβάρυνση του εξωτερικού δημόσιου χρέους οι καταθέσεις συνεχίζουν να απέχουν από τα γκισέ των τραπεζών και για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεν δίνεται κάποια λύση. Γίνεται έτσι αντιληπτό ότι για άλλη μια φορά υπάρχει ο κίνδυνος σε μια ενδεχόμενη τραπεζική κρίση στην ΕΕ να  αναδειχθεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ως ο αδύναμος κρίκος. Ας σκεφτεί κανείς τις συνέπειες για την ελληνική οικονομία αν μεταξύ των άλλων προβλημάτων πρέπει να αντιμετωπίσει και μια τραπεζική κρίση. Νομίζω ότι θα αποτελέσει  την  χαριστική βολή και αυτό διότι   η ενδεχόμενη διάσωση των τραπεζών θα γίνει από τους μετόχους, τους  κατόχους των τραπεζικών ομολόγων και τους αποταμιευτές των τραπεζών.

Δυστυχώς στην κατάσταση που έχουν επέλθει οι ελληνικές τράπεζες με το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο καταθέσεων  οι κεφαλαιακοί έλεγχοι συνεχίζουν να αποτελούν την ασπίδα προστασίας. Ολοι αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη να αρθούν οι τραπεζικοί έλεγχοι καθώς  και τα προβλήματα που προκαλούν στην ρευστότητα οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων. Ωστόσο  η απαλοιφή των κεφαλαιακών ελέγχων θα πρέπει να συμπέσει χρονικά με την ομαλοποίηση των τραπεζικών εξελίξεων  στην Ε.Ε. αλλά και την ουσιαστική ενδυνάμωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Δυστυχώς για την πραγματική οικονομία αυτές οι προϋποθέσεις δεν εκπληρούνται.