Υπεραπλοούστευση να πιστεύουμε ότι οι κρίσεις τελειώνουν με μεταρρυθμίσεις

Ειλικρινά δεν γνωρίζω ποιά είναι η οικονομική θεωρία και το εμπειρικό υπόδειγμα που έχει πείσει  τους υπέρμαχους της θεωρίας των μεταρρυθμίσεων ότι με διαρθωτικές μεταβολές  μπορεί να βγεί η οικονομία από την κρίση. Οσο κι αν ψάξει κανείς στην βιβλιογραφία ακόμα και στα γραφόμενα των φιλεύλευρων οικονομολόγων δεν μπορεί να βρεί ένα υπόδειγμα που να στηρίζει εμπειρικά ή θεωρητικά αυτή την συνταγή πολιτικής αντιμετώπισης της κρίσης.

Aλλά ακόμα και αν δεν θέλει να εμπλακεί  κανείς με τα θεωρητικά οικονομικά υπάρχει η οικονομική ιστορία. Στην πρόσφατη τουλάχιστον οικονομική ιστορία (των τελευταίων εκατό ετών) δεν παρουσιάζεται κάποιο παράδειγμα οικονομίας που βγήκε από μια μεγάλη κρίση και ύφεση  με μεταρρυθμίσεις. Χαρακτητριστικά είναι τα παραδείγματα της μεγάλης ύφεσης των ΗΠΑ αλλά και της αντιμετώπισης των κρίσεων από την Γερμανία. Και αυτό για δύο λογους. Ο πρώτος έχει να κάνει με την χρονική υστέρηση των αποτελεσμάτων των μεταρρυθμίσεων δηλαδή μπορεί να περάσουν μέχρι και πέντε έτη μέχρι μια μεταρρύμθιση να εμφανίσει τα πολλαπλασιαστικά αποτέλεσμα της στην οικονομιά και την απασχόληση. Ο δεύτερος έχει να κάνει με την αδυναμία των παραγωγικών συντελεστών μιας οικονομίας σε ύφεση να εκμεταλευτούν τα αποτελέσματα των μεταρρυμθίσεων. Ας φανταστούμε τον τρόπο αντίδρασης ενός φτωχοποιημένου λαού στην προσπάθεια ενσωμάτωσης της σύγχρονης τεχνολογίας και καινοτομίας.    Αντιπροσωπευτικότερο παράδειγμα η ΟΝΕ όπου η παγίδα ρευστότητας δηλαδή  ο αποπληθωρισμός και τα αρνητικά επιτόκια, εξαφανίζουν τα οποιαδήποτε αποτελέσματα των διαρθρωτικών παρεμβάσεων.

Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι η εμμονή στην πολιτική των μεταρρυθμίσεων σε συνάρτηση με τις αξιολογήσεις  εξυπηρέτησε ως ενα βαθμό την ανάγκη εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας αλλά χρησιμοποιήθηκε και ως άλλοθι για την αποφυγή αναδιάρθρωσης  του χρέους και εκπλήρωσης των υποσχέσεών των δανειστών.

Μόνο στα δύο πρώτα μνημόνια η Ελληνική Βουλή ψήφισε 84 νόμους και εκδόθηκαν  240 Προεδρικά Διατάγματα και Υπουργικές αποφάσεις. Μεταρρυθμίσαμε τα πάντα, το εργασιακό, το ασφαλιστικό τις ΔΕΚΟ, το δημόσιο, το μισθολογικό κόστος του ιδιωτικού τομέα, τα σημεία πώλησης του ψωμιού και των φαρμάκων. Νομίζω ότι ελληνική κοινωνία έκανε τόσες αλλάγές όσες δεν είχε κάνει δεκαετίες.  Τελευταία φτάσαμε στο σημείο να αποκαλούμε μεταρρυμθίσεις τις δημοσιονομικές περιικοπές, την μείωση των συντάξεων και του αφορολόγητου. Τα αποτελέσματα όμως   στο παραγόμενο προιόν αλλά και στην απασχοληση είναι πενιχρά. Για παράδειγμα ο τομέας των εξαγωγών, ένας τομέας που ανταποκρίνενται πολύ γρήγορα στις διαρθρωτικές αλλαγές της οικονομίας, παρουσιάζει οριακές βελτιώσεις  παρά την πλειάδα των μεταρρυθμίσεων και των παρεμβάσεων στο εργατικό κόστος.

Το περιέργο είναι ότι μετά από όλη αυτή την διαδικασία συνεχίζουμε να αγνοούμε μια βασική αρχή για την αντιμετώπσιη των κρίσεων. Οι κρίσεις αντιμετωπίζονται με μεγάλη πιστωτική  και δημοσιονομική επέκταση. Ακόμα και οι φιλελεύθεροι οικονομολόγοι προτείνουν την αρχική διάσωση  μιας χειμαζόμενης οικονομίας με ένα μεγάλο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και μετέπειτα την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων. Στο ίδιο μήμκος κύματος και ο πρώην δντης μελετών του ΔΝΤ O. Blanchard όπου ανερυθρίαστα δήλωσε ότι το ελληνικό πρόγραμμα ήταν καταδικασμένο να αποτύχει από το 2010.   Ειναι παράλογο λοιπόν να ζητάμε από μια οικονομία η οποία δεν έχει τραπεζικό σύστημα και ενα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ζεί κάτω από το όριο της φτώχειασ και επιπλέον ασχολείται αποκλειστικά με την δημοσιονομική σταθεροποίηση να παρουσιάσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης επειδή θα κυκλογορούν πολλά ταξί στην αθήνα ή επειδή άνοιξε το επάγγελμα θυρωρού.

Δυστυχώς οι οικονομικές κρίσεις δεν είναι μια διαδικασία που περαιώνεται από μόνη της αφού κάνει ένα κύκλο ούτε είναι μια διαδικασία που μπορεί αν αντιμετωπιστεί  νομοθετικά. Οι κρίσεις έχουν τον δικό τους τρόπο αντιμετώπισης ο οποίος υπαγορεύεται από την οικονομική θεωρία και πρακτική. Οσο συνεχίζουμε να αγνοούμε αυτές τις αρχές τόσο θα διαιωνίζεται η οικονομική ύφεση και οι αέναες αξιολογήσεις.