Γιατί τα corona bonds δεν είναι λύση για την ΕΕ

Η επιδημία του κορωνοιού πυροδότησε μια κρίση με πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά. Κατ αρχήν  η κρίση μεταδόθηκε με μεγάλη ταχύτητα πλήττοντας ταυτόχρονα την ζήτηση αλλά και την προσφορά της οικονομίας. Επίσης είναι εκπληκτική η ταχύτητα με την οποία η πανδημία  μετατράπηκε σε οικονομική  κρίση και η  κρίση τείνει να πάρει την μορφή της βραχυ-μακροχρόνιας ύφεσης.  Στην αντιμετώπιση αυτής της ύφεσης τα εργαλεία που βρίσκονται στην διάθεση των κρατών δεν είναι απεριόριστα. Τα δημοσιονομικά και  νομισματικά εργαλεία αποτελούν τα κύρια μέσα στην φαρέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης και της ύφεσης.

Η πανδημία του κορωνοιού μπορεί να έπληξε συμμετρικά τα κράτη μέλη της ΕΕ αλλά δεν βρήκε τις οικονομίες σε παρεμφερή στάδια ως προς την ανάπτυξη. Και αυτό προκάλεσε   ασυμμετρικότητα των αντιδράσεων και των επιπτώσεων  που με την σειρά της    κάνει ακόμα πιο δύσκολη την ενιαία εφαρμογή των μέτρων.

Στο σημείο που βρίσκεται η ΕΕ έχει γίνει πλέον αντιληπτό ότι λύσεις χωρίς κόστος δεν είναι διαθέσιμες.    Η έκδοση ομολόγων corona bonds αποτελεί την πρώτη λύση η οποία συζητήθηκε στο eurogroup  αλλά και στην  Σύνοδο Αρχηγών.  Αυτή η λύση έχει σοβαρά τεχνικά προβλήματα εφαρμογής που δεν έχουν  συζητηθεί. Δεν έχουν δοθεί  πειστικές απαντήσεις στα ερωτήματα   σχετικά με το ποιος θα είναι ο εκδότης, ποιος ο εγγυητής και τελικά ποιος θα είναι ο αγοραστής των corona bonds.  Εκτός των παραπάνω  τo πρόβλημα όμως με τους βόρειους ευρωπαίους εταίρους  έχει να κάνει με τα υφιστάμενα ομόλογα.  Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος οι ‘αγορές’ να θεωρήσουν ότι τελικός εγγυητής των ομολόγων θα είναι οι πλεονασματικές οικονομίες του Βορρά θα υπάρξει δηλαδή μια de facto αμοιβαιοποίηση του χρέους. Δε νομίζω ότι θα πιστέψει κανείς ότι η Μάλτα ή η Ελλάδα θα εγγυηθούν την αποληρωμή των corona bonds;   Aρα είναι πολύ πιθανό οι αποδόσεις των ομολόγων των οικονομικά εύρωστων χωρών να αυξηθούν. Αυτή η αύξηση θα συμπαρασύρει και τις  αποδόσεις  των εταιρικών, τραπεζικών  ομολόγων με αποτέλεσμα να κάνει πιο δαπανηρή την εξυπηρέτηση του κρατικούς χρέους. Σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις η αύξηση των αποδόσεων των υφιστάμενων  ομολόγων  των τραπεζών ή εταιρειών μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην αδυναμία πληρωμής.   Αξίζει να σημειωθεί ότι για την Γερμανία θα είναι μια  δυσάρεστη έκπληξη δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια κατόρθωσε  να μειώσει το χρέος της.  Σε δεύτερο χρόνο η αύξηση των αποδόσεων των γερμανικών ομολόγων θα συμπαρασύρει και τα ομόλογα του νότου οδηγώντας την Ιταλία και την Ελλάδα σε χρεοκοπία.  

Η άλλη λύση η οποία δεν συζητήθηκε   αλλά πολύ σύντομα θα έρθει ως αναγκαιότητα είναι αυτή της νομισματικοποίησης των ελλειμμάτων και του χρέους. Σε αυτή την περίπτωση  η αποκλειστική αγορά των κρατικών ομολόγων από την κεντρική τράπεζα (και όχι η διάθεσή των ομολόγων στην αγορά)  θα οδηγήσει στην κάλυψη των  δημοσιονομικών ελλειμμάτων και στην αύξηση της προσφοράς χρήματος στην οικονομία. Με αυτό τον τρόπο   καλύπτονται τα ελλείμματα και χρηματοδοτείται ο προϋπολογισμός. Παράλληλα η κεντρική τράπεζα έχει στο ενεργητικό της το αντίστοιχο ποσό των ομολόγων. Πρόκειται δηλαδή για μια αποκλειστικά κρατική ποσοτική χαλάρωση. Το αρνητικό στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι η επακόλουθη άνοδος του πληθωρισμού. Σε αυτή την περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα τελευταία χρόνια πολλές οικονομίες της ευρωζώνης καταγράφουν αρνητικό πληθωρισμό δηλαδή  αποληθωρισμό. Επομένως η αύξηση της προσφοράς χρήματος δεν πρόκειται να οδηγήσει σε υψηλά ποσοστά πληθωρισμού. Τέλος δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι η αύξηση του πληθωρισμού   μπορεί να μειώσει το χρέος. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η νομισματικοποίηση των ελλειμμάτων εμπεριέχει μια σειρά επιπτώσεων που βρίσκει την ΕΕ απροετοίμαστη ωστόσο αν δεν αποδεχτεί αυτό το κόστος τότε η επόμενη έσχατη  λύση είναι  να προχωρήσει η κάθε χώρα στην έκδοση των δικών της ομολόγων στο δικό της νόμισμα.