Οικονομική ανάπτυξη. Από την θεωρία στην πράξη.

Ενα από τα μεγαλύτερα  προβλήματα που έχει δημιουργήσει το μνημόνιο σχετίζεται με τον εγκλωβισμό του δημόσιου διαλόγου και  προβληματισμού αποκλειστικά στα θέματα της δημοσιονομικής σταθεροποίησης. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι να μην έχουμε δώσει ουσιαστικές απαντήσεις  σε θέματα   εξειδίκευσης της αναπτυξιακής πολιτικής έτσι ώστε να αποκτήσει περιεχόμενο η συζήτηση για την ανάπτυξη καθώς και δοθούν επαρκείς απαντήσεις στα ερωτήματα σχετικά με τις  βασικές παραμέτρους  και συνιστώσες που θα διαμορφώσουν το οικονομικό σκηνικό της επόμενης μέρας.

Θεωρώ ότι αυτή η συζήτηση πρέπει να ξεκινήσει από την παραγωγή και την ανταγωνιστικότητα και μετέπειτα να καταλήξουμε σε θέματα όπως αυτό της νομισματικής πολιτικής, της τόνωσης της ζήτησης και των μεταρρυθμίσεων. Πρέπει να γίνει αντιληπτό  ότι ο λόγος που οδηγηθήκαμε στο μνημόνιο δεν είναι μόνο η αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους, έχει να κάνει και με την μείωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής παραγωγής. Αυτή η μείωση που συνοδεύτηκε με την παράλληλη αύξηση του καταναλωτικού μας επιπέδου οδήγησε στον υπερδανεισμό, στα διπλά ελλείμματα (δημοσιονομικό και εμπορικό) και στην  διόγκωση του δημόσιου τομέα.  Οσο η εγχώρια παραγωγή δεν είναι ανταγωνιστική τότε η αύξηση της ζήτησης θα οδηγήσει πάλι σε ελλείμματα εφόσον το μεγαλύτερο ποσοστό της καταναλωτικής δαπάνης κατευθύνεται σε εισαγόμενα προϊόντα και υπηρεσίες.

Τα δημοσιονομικά προβλήματα καθιστούν αδύνατη την εξασφάλιση της χρηματοδότησης ενός μεγάλου προγράμματος κρατικής παρέμβασης στην οικονομία. Επομένως η ανάπτυξη θα προέλθει από τις ιδιωτικές επενδύσεις.  Η βιωσιμότητα της ιδιωτικής επένδυσης εξαρτάται μόνο από την ανταγωνιστικότητα της παραγωγής άρα η εννοια του συγκριτικού πλεονεκτήματος πρέπει να επανέλθει στην συλλογική συνείδηση και να εισαχθεί στον τρόπο παραγωγής. Δυστυχώς σήμερα η ελληνική οικονομία αλλά και η κοινωνία δεν πρέπει να καλύψει μόνο το δημοσιονομικό έλλειμμα αλλά και το έλλειμμα  στην κουλτούρα της επιχειρηματικότητας. Η μακροχρόνια επιβίωση της ελληνικής κοινωνίας πέριξ και γύρω του δημόσιου τομέα δημιούργησε ψευδαισθήσεις  σχετικά με τον τρόπο  παραγωγής πλούτου και αυτόν της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Οι περίφημες κρατικοποιήσεις και κοινωνικοποιήσεις των εργοστασίων της δεκαετίας του 1980 φαίνεται να έχουν αφήσει μια ανεξίτηλη σφραγίδα στον τρόπο σκέψης και αντίδρασης της κοινωνίας. Χρειάζεται να αντιληφθούμε ότι η παραγωγή σημαίνει ανταγωνισμός, σημαίνει ρίσκο και αβεβαιότητα, σημαίνει κοινωνικό και  περιβαλλοντικό κόστος. Η κυρίαρχη ιδεολογία της ποινικοποίησης της επιχειρηματικότητας και των υπερβολικών ευαισθησιών ας δώσει την θέση της στην διευκόλυνση της ανάπτυξης των επιχειρήσεων, στην εξόρυξη του ορυκτού πλούτου, στην ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής.

Η ανάλυση των εξαγωγών των τελευταίων ετών καταλήγει αβίαστα στο συμπέρασμα ότι η ελληνική παραγωγή πλήττεται από το γεγονός ότι η τελική προστιθέμενη αξία είναι εξαιρετικά μικρή. Είναι ενδεικτικό ότι η Ελλάδα είναι η χώρα της ΕΕ που εμφανίζει το χαμηλότερο ποσοστό ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στα βιομηχανικά αγαθά και τις μικρότερες δαπάνες για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Η προφανής λύση σε αυτή την κατάσταση είναι η ενίσχυση των κλάδων και τομέων της ελληνικής οικονομίας που έχουν εξαιρετικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και μπορούν να αντέξουν στον διεθνή ανταγωνισμό.  Μεταφορές, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εξόρυξη πολύτιμων μετάλλων και χρυσού, πρωτογενή παραγωγή, τυποποίηση  αποτελούν ορισμένους από τους κλάδους που μπορούν να συμβάλλουν στην ενίσχυση της ελληνικής παραγωγής. 

  

Οι κρίσεις είναι ταυτισμένες με τον καπιταλισμό και καταγράφονται  από τον δέκατο έβδομο αιώνα. Εχουν αναλυθεί και έχουν μελετηθεί από πολλούς οικονομολόγους και ιστορικούς. Στην πλειονότητα παρουσιάζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Από την μελέτη αυτών των κρίσεων προκύπτει ότι τελειώνουν όταν οι κοινωνίες αντιληφθούν τους πραγματικούς λόγους που προκάλεσαν την κρίση και υιοθετούν τις κατάλληλες μεταβολές. Η ελληνική εμπειρία δείχνει ότι το τέλος της κρίσης ούτε αυτονόητο είναι ούτε δεδομένο. Κοινωνίες και οικονομίες που δεν άλλαξαν συνέχισαν για πολλά χρόνια να πλήττονται από την ύφεση και την κοινωνική εξαθλίωση. Θέλω να πιστεύω ότι πολύ σύντομα και εμείς θα δούμε και θα εντοπίσουμε τα προβλήματα της ύφεσης  που ξεπερνούν κατά πολύ το δημοσιονομικό πρόβλημα.